Bir süredir, plastiğin insanlar için ne ölçüde sağlık riski oluşturduğu ve çevreye karışan plastik atıkların uzun vadede yol açtığı zararlarla ilgili raporlar ve tartışmalar artmaktadır. Plastik parçacıkların balıkların, deniz memelilerinin ve kuşların midelerinde biriktiği iyi bilinmektedir. Okyanuslarda yüzen plastik çöp adaları da ne yazık ki yeni bir şey değil. Ancak şimdi Hawaii Üniversitesi'nden bir grup araştırmacı, plastiğin ayrışma süreci sırasında sera gazı saldığını tesadüfen keşfetti.
Araştırmacılar başlangıçta deniz suyundan ne kadar metan kaçtığını öğrenmek istemişlerdi. Ancak, şüphelendiklerinden çok daha yüksek seviyeler buldular. Onlara göre bu yüksek miktardaki metan sadece deniz hayvanlarından kaynaklanamazdı. Cevap, su örneklerinin saklandığı plastik şişelerde yatıyordu. Bu tesadüfi keşif araştırmacılara plastiğin de metan yaydığını gösterdi.
Daha küçük, daha yüksek emisyonlar
Meslektaşlarının bulguları Sarah-Jeanne Royer'in ilgisini çekti ve yeni keşifle ilgili kendi araştırmasına başladı. Kanadalı okyanus bilimci ve araştırma ekibi en yaygın yedi plastik türünü inceledi. Bunun için plastik numuneleri kuvars tüplere koyup tropikal güneşe yerleştirdiler. Plastik yine sera gazları metan ve etilen üretti. Dahası da var: polietilen tüm türler arasında en fazla miktarda gaz salınımına neden oluyor. Bu, birçok tek kullanımlık ürün ve plastik poşet için kullanılan malzemedir.
Royer, polietilenin basit hidrokarbon molekül zincirlerinden oluşan esnek bir malzeme olduğunu açıklıyor. Bu nedenle zayıf kimyasal yapısı nedeniyle güneşte ayrışır ayrışmaz çok fazla sera gazı yayıyor.
Daha ileri araştırmalarda Royer ve meslektaşları, plastik parçacıklar küçüldükçe metan emisyonunun arttığını tespit etti. Dolayısıyla çok ince toz, daha büyük parçacıklar halindeki aynı miktardaki plastikten neredeyse 500 kat daha fazla metan üretiyor. Bu keşif özellikle endişe vericidir çünkü plastik tüm dünyada güneş radyasyonu nedeniyle giderek daha küçük bileşenlere ayrılmakta ve bu nedenle de giderek daha fazla metan yayması muhtemeldir.
Plastikten yayılan bu sera gazlarının küresel ısınma üzerindeki etkisinin gücü sorulduğunda Royer, daha fazla araştırma yapılması gerektiğine dikkat çekiyor. Net ifadelerde bulunabilmek için daha fazla bilgi toplanması gerekiyor.
Emisyonlar nispeten düşük
Diğer kaynaklardan yayılan metan miktarıyla karşılaştırıldığında, plastikten kaynaklanan emisyon oldukça küçük görünmektedir. Royer ve meslektaşları araştırma makalelerinde, kömür ve gaz üretimi, fabrika çiftçiliği ve çöplüklerden çevreye yayılan sera gazı miktarından muhtemelen bin kat daha küçük olduğunu belirtiyor. Ancak etilen ve diğer gazlar için durum farklıdır. Bunlar küresel ısınma üzerinde daha büyük bir etkiye sahip olabilir.
Bu nedenle plastik sadece okyanuslar ve sakinleri için bir tehlike olmakla kalmıyor, aynı zamanda daha önce beklenmedik kimyasal reaksiyonlar da gösteriyor. İklim araştırmacısı Gunnar Luderer bu durumu, konuyu eskisinden daha yakından incelemek için bir fırsat olarak değerlendiriyor. O ve Potsdam İklim Araştırmaları Enstitüsü'ndeki meslektaşları küresel karbon döngüsünü araştırıyor. Bugüne kadar insanlar tarafından çevreye yaklaşık 5 milyar ton plastik salındığından ve bu malzeme sera gazlarının oluşumunda rol oynadığından, plastik Luderer'in araştırma alanında da giderek daha önemli hale geliyor. Ne de olsa bu miktarla sınırlı değil, her yıl yüz milyonlarca ton plastik eklendiği tahmin ediliyor. Luderer'e göre bu alandaki araştırmaları ilerletmek özellikle önemli. Laboratuvar deneyleri faydalı bilgiler sağlıyor. Ancak saha araştırmaları, çevreye karışan plastiğe tam olarak ne olduğunu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir. Bu araştırma yöntemi sayesinde doğa üzerindeki etkiler ve sonuçlar gerçek dünyada doğrudan gözlemlenebilir hale geliyor.
Plastik her yerde
Plastik artık sonsuz sayıda üründe bulunduğu ve sadece denizde değil çevrenin her yerinde biriktiği için Sarah-Jeanne Royer artık araştırmalarını anakaraya da yönlendiriyor. Çünkü metan sadece suyun içindeki plastikten dışarı akmıyor. Royer, plastik örneklerini kullanarak polietilenin bu sera gazını havaya daha da fazla saldığını tespit etmeyi başardı. Sudakinin iki katı kadar. Oşinograf, günlük yaşamda etrafımızı saran tüm plastiklerin sürekli olarak metan gazı yaydığını tedirginlikle bildiriyor. Sadece çöplüklere atılan plastik atıklardan değil, aynı zamanda seralar, cep telefonları ve arabalardan da bahsediyor.
Şu anda bu konuda plastikten kaynaklanan sera gazlarının etkisine dair küresel bir resim çizmek için yeterli veri bulunmamaktadır. Bununla birlikte, plastik ayrıştırma süreçleri sırasında metan, etilen ve diğer gazların emisyonu, iyi bir nedenden ötürü önem kazanan bir araştırma alanıdır.
Türkçe 
Deutsch 
English 
Français 
Español 